Zdrowie psychiczne a zmiany klimatyczne

Tedros Adhanom Ghebreyesus, dyrektor Światowej Organizacji Zdrowia, przyznał, że zmiana klimatu jest jednym z najpilniejszych wyzwań dotyczących ochrony zdrowia publicznego wszystkich ludzi na świecie. Przyjrzeliśmy się temu, jakie konsekwencje dla zdrowia psychicznego niosą zmiany klimatyczne.

Skutki zmian klimatycznych są realnym zjawiskiem – dzieją się tu i teraz. Współcześnie obserwujemy nasilające się susze, anomalie pogodowe i coraz poważniejsze pożary. Zjawiska te oddziałują na zdrowie miliardów mieszkańców Ziemi.

Pojęcie zdrowia psychicznego

Pojęcie zdrowia psychicznie współcześnie odmieniane jest przez wszystkie przypadki. Czym właściwie jest zdrowie psychiczne?

Konsekwencje globalnego ocieplenia

Zmiany klimatyczne, niszczenie ekosystemów, nadmierna eksploatacja zasobów naturalnych oraz spadek bioróżnorodności to aktualne wyzwania, z którymi człowiek musi się zmierzyć. Jakie są tego konsekwencje? Cianconi, Betrò oraz Janiri (2020) określili, że globalne ocieplenie doprowadzi do rozległych sytuacji krytycznych, którymi będą:

• ekstremalne upały – fale upałów oraz podwyższona globalna średnia temperatura pokrywy ziemskiej;
• katastrofy wodne – huragany, burze przybrzeżne oraz powodzie;
• burze zimowe – silne zjawiska związane z ruchami pionowymi mas powietrza, takie jak burze i tornada, a także ekstremalne opady śniegu;
• susze oraz pożary.

Krytyczne sytuacje klimatyczne są przedmiotem zainteresowania Światowej Organizacji Zdrowia, która uznała zmianę klimatu za największe wyzwanie cywilizacyjne XXI wieku. Organizacja podkreśliła, że wpływ zmian klimatycznych na zdrowie człowieka jest niedoszacowany, a społeczeństwa nie są przygotowane na jego skutki. 

Niebezpieczeństwo związane ze zmianami klimatycznymi

Zmiany klimatyczne stanowią zagrożenie zarówno dla poczucia bezpieczeństwa fizycznego, jak i dla zdrowia, zwiększając ryzyko wystąpienia chorób biegunkowych, malarii oraz chorób przenoszonych przez wektory. Największym zagrożeniem związanym ze zmianami klimatycznymi jest możliwy niedobór żywności oraz wody, który może dotyczyć milionów ludzi. Doświadczenie wyżej wymienionych sytuacji krytycznych może również negatywnie wpłynąć na zdrowie psychiczne.

McMichael wyodrębnił grupę szczególnie narażoną na problemy ze zdrowiem psychicznym z powodu zmian klimatycznych – są to dzieci oraz młodzież. Określono, że dorastanie w niepewnej przyszłości może przyczynić się do rozwoju zaburzeń lękowych oraz zaburzeń nastroju. Tucci, Mitchell i Goddard opublikowali w 2007 roku dane, z których wynika, że jedna czwarta australijskich dzieci była zaniepokojona losem świata, do tego stopnia, że obawiały się, iż świat się skończy, zanim dorosną.

Współczesne niebezpieczeństwa zdrowia psychicznego

Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne wyróżniło dwie kategorie konsekwencji zmian klimatycznych dla zdrowia psychicznego. Pierwszą kategorię określono jako ostre zmiany. Zmiany ostre będą dotyczyć osób, które bezpośrednio doświadczyły katastrofy. Skutkiem tych zmian mogą być: szok, trauma, ostre zaburzenia związane ze stresem oraz zespół stresu pourazowego. Drugą kategorią są zmiany stopniowe, które wynikają ze świadomości zagrożeń klimatycznych oraz ich przewidywania.

Wyróżnione zostały stałe konsekwencje dla zdrowia psychicznego wskutek zmian klimatu. Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne wskazało na:

• depresję oraz lęk;
• uzależnienia;
• nadwyrężenie relacji społecznych;
• strach, fatalizm oraz utratę sensu;
• zwiększoną liczbę samobójstw;
• zwiększone ryzyko agresji oraz przemocy;
• przewlekły stres oraz jego skutki.