Twój kompas w ekologicznej edukacji!

Czy wiesz, że szkło i aluminium można przetwarzać w nieskończoność bez utraty jakości? A z 35 plastikowych butelek da się zrobić bluzę z polaru! Dzięki recyklingowi jednej szklanej butelki oszczędzamy tyle energii, ile zużywa żarówka 100W świecąca przez 4 godziny.

Czy wiesz, że zatłuszczony papier nie nadaje się do recyklingu? Przetwarzanie papieru tłustego jest utrudnione przez to, że włókna papieru tracą swoją strukturę w obecności tłuszczu. Z tego powodu przetworzony zatłuszczony papier jest bardzo niskiej jakości, co jest mało efektywne i opłacalne. Pamiętaj więc, że taki papier wrzucamy do pojemnika na odpady zmieszane!

Czy wiesz, że w elektroodpadach znajduje się złoto? Okazuje się, że jest to świetny przewodnik elektryczny. Szacunkowo w jednej tonie zużytych smartfonów znajduje się około 340 gram złota, a rocznie do produkcji elektroniki zużywa się około 320 ton złota o wartości ponad 20 miliardów złotych. To kolejny powód, dla którego warto segregować elektrośmieci!

Czy wiesz, że wokół Ziemi krąży około 370 tysięcy odpadów? „Kosmiczne śmieci” znajdują się na wysokości od 800 do 1000 km. Są to różne obiekty (głównie niedziałające już satelity oraz ich części) wystrzelone do kosmosu przez ludzi na przestrzeni dekad. Stopniowe zapełnianie kosmosu odpadami ma miejsce od 1957 roku – od czasu wystrzelenia satelity Sputnik 1!

Czy wiesz, że wybuchy wulkanów mogą ochłodzić Ziemię? Wulkan wyrzuca do atmosfery pyły, które blokują część promieni słonecznych. Przykładem jest wybuch wulkanu Tambora w 1815 roku, który sprawił, że przez cały rok panowały zimne i deszczowe warunki, nazywane „rokiem bez lata”! Efekty były szczególnie odczuwalne na półkuli północnej, gdzie wystąpiły mroźne wiosny, letnie przymrozki i obfite opady deszczu.

Czy wiesz, że pierwszym gatunkiem ssaka, który wyginął w XXI wieku ze względu na globalne ocieplenie klimatu, był szczurzynek koralowy? Ten niewielki gryzoń zamieszkiwał endemicznie australijską wysepkę Bramble Cay. Przyczyną wymarcia było podnoszenie się poziomu morza i zalewanie siedlisk tego gatunku.

Czy wiesz, że dawniej skala stopni Celsiusa na termometrze była odwrotna? Początkowo Andres Celsius przyjął skalę, w której zero stopni oznaczało punkt wrzenia wody, natomiast temperatura ludzkiego ciała określana była jako 63 stopnie Celsiusa. Dziś, już odwrotnie niż na początku przyjmujemy skalę, według której woda zamarza na poziomie 0º C, a wrze w przypadku osiągnięcia 100º C!

Czy wiesz, że na pustyniach temperatura powietrza w dzień i w nocy potrafi bardzo się różnić? W niektórych częściach Sahary różnica ta wynosi nawet  50 stopni Celsjusza! Za dnia temperatury przewyższają 45 stopni powyżej zera, natomiast nocą dochodzą do -5 stopni.

Czy wiesz, że na dużych wysokościach, na przykład w górach, powietrze jest rzadsze, co oznacza, że jest tam mniej tlenu? Dlatego osoby wspinające się na wysokie szczyty mogą mieć problemy z oddychaniem, co nazywane jest chorobą wysokościową.

Czy wiesz,  jak dbać o powietrze wewnątrz naszych domów? Dym, opary, chemikalia, a także pleśń bardzo często towarzyszą nam przy codziennym życiu, np. podczas gotowania lub sprzątania. Dlatego warto zadbać o obecność roślin w naszych domach, urządzenia oczyszczające powietrze, a w przypadku niskiego poziomu zanieczyszczeń na zewnątrz – często wietrzenie pomieszczeń!

Czy  wiesz, że rekord w Polsce odnośnie stężenia smogu został ustanowiony w Rybniku? Miało to miejsce 9 stycznia 2017 roku, o godzinie 2 w nocy, kiedy to na stacji pomiarowej w Orzepowicach odnotowano stężenie pyłu PM10 1563 µg/m³. Stężenie było na tyle wysokie i niebezpieczne, że z tego powodu zamknięto szkoły!

Czy wiesz, że w zależności od różnych czynności, które wykonujemy, zużywamy różną ilość powietrza? Człowiek w trakcie biegu potrzebuje około 50 litrów powietrza na minutę, natomiast w trakcie spoczynku jest to około 5-7 litrów. Powietrze jest zużywane również w trakcie spalania benzyny w samochodzie. Przejechanie samochodem 100 km spala tyle powietrza, co przeciętny człowiek potrzebuje do oddychania przez prawie przez tydzień!

Czy wiesz, że woda zaczyna wrzeć w 100°C, ale jeśli dodasz sól, to woda wrze w wyższej temperaturze? To zjawisko nazywa się podwyższeniem temperatury wrzenia. Oznacza to, że osolona woda gotuje się trochę później, ale za to może szybciej ugotować jedzenie!

Czy wiesz, że w niektórych krajach o suchym klimacie używa się specjalnych siatek, które „łapią” krople mgły i zamieniają je w wodę pitną? Kropelki osadzają się na włóknach, a następnie spływają do zbiorników jako czysta woda. Jeden taki „łapacz mgły” może dostarczyć nawet do 20 litrów wody dziennie! Bez prądu, bez chemii – czysta woda prosto z powietrza!

Czy wiesz, że nieszczelna spłuczka w WC powoduje wyciek w ciągu dnia około 720 litrów wody? Oznacza to, że rocznie „uciec” może nam nawet 260 m sześciennych wody! Z tego powodu warto zadbać o sprawność naszych urządzeń i instalacji. Jest to nie tylko oszczędność wody, ale i pieniędzy!

Czy wiesz, że wrzątek może zamarznąć szybciej niż woda w temperaturze pokojowej? Zjawisko to nazywa się Efektem Mpemby i zauważone zostało w latach 60 XX. wieku. Efekt Mpemby opiera się na wiązaniach wodorowych wrzątku, co zostało wyjaśnione dopiero w 2013 roku. Woda, jak widać, jest bardziej zaskakująca, niż się można spodziewać!

Czy wiesz, że w jednym metrze sześciennym gleby może żyć nawet ponad 5 000 miliardów organizmów? To więcej niż ludzi na całej planecie! Aż 1/4 do 1/3 wszystkich żywych istot na Ziemi mieszka pod naszymi stopami – w glebie!

Czy wiesz, że rozmarzanie głębokich warstw gleby w postaci wiecznej zmarzliny powoduje zjawisko zwane termokrasem? Inaczej „kras termiczny” powstaje na skutek wytapiania się lodu, w wyniku czego w glebie powstaje wgłębienie, często wypełniane wodą. Krasy te, mają często okrągły kształt i zamieniają się w jeziorka.

Czy wiesz, że około 33% gleb na świecie jest zdegradowanych, a każdego roku tracimy 50 tyś. km2 gleb uprawnych. W dużej mierze przyczynia się do tego człowiek, dlatego tak ważne jest odpowiednie gospodarowanie glebami, a także dbałość o bioróżnorodność oraz mikroorganizmy glebowe. To właśnie one przyczyniają się do prawidłowego użyźnienia gleby!

Czy wiesz, że gleba zwiera w sobie trzy razy więcej węgla niż atmosfera? Rośliny pobierają dwutlenek węgla z powietrza i wbudowują węgiel w swoje tkanki. Gdy rośliny obumierają ich tkanki przekształcają się w glebową materię organiczną. W ten sposób węgiel i magazynowany w glebie. Sprawia to, że gleba jest największym magazynem węgla!

Czy wiesz, że nogolotka jawajska, znana również jako latająca żaba jawajska, to żaba, która potrafi szybować! Żyje w wysokich koronach drzew lasów równikowych. Po odbiciu się od gałęzi spłaszcza tułów, rozstawia kończyny i naciąga błony między palcami. Dzięki temu przyjmuje kształt latawca i potrafi pokonać w powietrzu odległość nawet do 20 metrów!

Czy wiesz, że rośliny potrafią się ze sobą komunikować? Robią to, wysyłając różne sygnały – na przykład impulsy elektryczne lub drgania. Niektóre rośliny w sytuacji zagrożenia wydzielają substancje chemiczne, które unoszą się w powietrzu i są odbierane przez inne organizmy. Dzięki temu sąsiednie rośliny wiedzą kiedy aktywować swoje mechanizmy obronne aby się chronić się przed niebezpieczeństwem!

Czy wiesz, że wśród komarów, tylko komarzyce „piją” krew? Szacuje się, ze istnieje około 3500 gatunków komarów, jednak wśród nich, jedynie samice potrzebują krwi. Co ciekawe, komarzyce, zarówno jak i komary żywią się nektarem i sokiem roślinnym. Dlaczego więc tak usilnie nas gryzą? Okazuje się, że proteiny zawarte w krwi są im niezbędne do złożenia jaj!

Czy wiesz, że w Afryce występują rośliny, które przypominają kamienie? Litops, czyli tak zwane żywe kamienie to rośliny z rodzaju sukulentów, z rodziny pryszczyrnicowatych. Ich wygląd, przypominający małe kamienie to swego rodzaju kamuflaż, który ma pomóc w ochronie przed zjedzeniem. Przykrywkę zdradzają jednak kwiaty, które mogą z nich zakwitnąć!