Dlaczego od ponad dwóch dekad nie powstał w Polsce nowy park narodowy? Sprawdzamy

Ostatni park narodowy powstał w naszym kraju prawie 24 lata temu, co w kontekście walki o bioróżnorodność nie jest pocieszającą informacją. W ubiegłym roku pojawił się przełom w tej sprawie, a media podały pierwsze informacje na temat rozpoczęcia prac nad utworzeniem nowego parku.  

Obecnie projekt jest na etapie intensywnych konsultacji społecznych oraz uzgadniania porozumień z samorządami, co okazuje się trudniejsze, niż mogłoby się wydawać.

Gdzie miałby powstać nowy park i co miałby chronić?

Park Narodowy Doliny Dolnej Odry, taką bowiem nazwę mu nadano, ma powstać w województwie zachodniopomorskim, na terenie czterech gmin: Szczecin, Gryfino, Kołbaskowo i Widuchowa. Nowy park ma pomóc w zachowaniu unikatowej przyrody, krajobrazu, a także wesprzeć rozwój gospodarczy tego rejonu. Wśród terenów otaczających Odrę – rozlewisk, lasów i łąk – znajduje się prawdziwe bogactwo gatunkowe roślin i zwierząt. Występuje tam 237 gatunków ptaków, które stanowią połowę wszystkich gatunków odnotowanych w Polsce. Wśród nich znajdują się gatunki rzadkie i zagrożone wyginięciem. Należą do nich m.in. rybitwa czarna, żuraw, zimorodek czy orzeł bielik. Planowany park wyróżniałby się również licznymi gatunkami roślin wodnych oraz torfowiskowych, ważnych ze względu na naturalną retencję.

Dlaczego od ponad 20 lat nie powstał nowy park narodowy?

Ostatni, 23. park narodowy powstał w Polsce w lipcu 2001 r. i był to Park Narodowy Ujście Warty. W Polsce parki narodowe tworzone są w drodze ustawy i rozporządzenia Rady Ministrów określającego jego granice. Żeby to zrobić, wymagane są jednak zgody właściwych organów samorządu terytorialnego. Chociaż dla miłośników przyrody powstanie nowych form ochrony przyrody jest czymś niezwykle pozytywnym, władze samorządowe obawiają się ograniczeń i zakazów obowiązujących w granicach parków.  Dotyczą one m.in. zakazu wstępu do lasu, zbierania grzybów i innych roślin, a także ograniczeń w użytkowaniu i zagospodarowaniu terenów. Tendencja do stawiania dobra prywatnego ponad dobro wspólne może być przyczyną zatrzymania tworzenia i poszerzania parków narodowych w Polsce. Warto jednak zaznaczyć, że chociaż powstanie nowego parku narodowego wiąże się z korzyściami dla ogółu społeczeństwa, to właśnie lokalne społeczności ponoszą koszty związane z jego powstaniem.

Światełko w tunelu ciężkich konsultacji

W raporcie pt. „Polskie Parki Narodowe. Dlaczego w Polsce od 20 lat nie powstał park narodowy i jak to zmienić?” autorzy upatrują przyczyn zastoju w tworzeniu nowych parków między innymi w niezmienionych od dwóch dekad przepisach, które uzależniają takie ruchy od decyzji samorządów.

 „Jest jedna gmina, z którą rzeczywiście te rozmowy trwają dość długo i wydaje się, że wkrótce zostaną zakończone sukcesem” – powiedział w trakcie konferencji „Pakt dla Mokradeł” zastępca dyrektora Departamentu Ochrony Przyrody Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Piotr Kropiński. Chociaż przepisy znacznie wydłużają proces powstania nowego parku narodowego, to – jak podkreśla Piotr Kropiński – są kluczowe do przyjęcia kompromisu i zgody społecznej. Wydaje się jednak, że mimo trudnych konsultacji, niejako z okazji 24 lat przestoju, utworzony zostanie 24. park narodowy.