Rośliny mięsożerne – gatunki, występowanie i uprawa w domu

Rośliny mięsożerne (znane również jako rośliny owadożerne) to fascynująca grupa roślin, które wykształciły zdolność wabienia, chwytania oraz trawienia drobnych organizmów żywych, takich jak owady, pajęczaki, a w niektórych przypadkach nawet drobne płazy i ssaki.

Są wyjątkowe na tle innych roślin, ponieważ zamiast czerpać składniki odżywcze wyłącznie z gleby, zdobywają je także ze swoich ofiar. Umożliwia im to przetrwanie trudnych warunków środowiskowych, gdzie dostęp do minerałów jest ograniczony.

Czym są rośliny mięsożerne?

Rośliny mięsożerne to gatunki, które przystosowały się do zdobywania składników odżywczych z innych organizmów. Obecnie wyróżniamy pięć rzędów roślin, które posiadają gatunki mięsożerne: goździkowce, szczawikowce, wiwiechlinowce, wrzosowce i jasnotowce. Łącznie opisano około 600-800 gatunków tych roślin.

Występują przede wszystkim w miejscach ubogich w składniki mineralne i trudnych dla prawidłowego wzrostu i rozwoju. Najczęściej są to tereny podmokłe, bagna, torfowiska, lasy tropikalne, tereny górskie. Aby przeżyć w tych nieprzyjaznych warunkach, rośliny te wykształciły swój unikalny sposób zdobywania substancji odżywczych.

Jak działają pułapki roślin mięsożernych?

Rośliny mięsożerne stosują różnorodne strategie łapania ofiar:

• Ruchome liście
• Lepkie powierzchnie
• Dzbanki i rurkowate struktury
• Pęcherzyki próżniowe

Wabienie ofiar odbywa się za pomocą jaskrawych barw, zapachów oraz słodkich substancji przypominających nektar. Po schwytaniu ofiary roślina zaczyna wydzielać enzymy trawienne, które rozkładają białka, tłuszcze i inne składniki organiczne.

Najciekawsze rośliny mięsożerne

Muchołówka Wenus (Dionaea muscipula)

Pochodzi z południowo-wschodnich Stanów Zjednoczonych. Jej charakterystyczne liście, przypominające szczęki, służą do łapania ofiar – zamykają się po wykryciu ruchu owada.

Rosiczka przylądkowa (Drosera capensis)

Występuje w Afryce, Australii oraz obu Amerykach. Jej liście pokryte są lepką cieczą, która unieruchamia owady. Po schwytaniu liść zawija się wokół ofiary.

Cefalotus bukłakowaty (Cephalotus follicularis)

Naturalnie występuje w południowo-zachodniej Australii. Żywi się głównie owadami, a do ich zwabienia i trawienia używa niewielkich dzbanków.

Tłustosz wielokwiatowy (Pinguicula grandiflora)

Występuje w Europie i Ameryce. Jego liście są lepkie i służą jako pułapki. Po schwytaniu owada wydzielają enzymy trawienne.

Darlingtonia kalifornijska (Darlingtonia californica)

Rośnie wyłącznie w północnej Kalifornii i południowym Oregonie. Jej dzbanki przypominają kształtem węże, co przyniosło jej przydomek „roślina kobry”.

Kapturnica (Sarracenia)

Występuje we wschodniej części Ameryki Północnej. Jej liście mają formę zwiniętych lejków i przyciągają owady swym kolorem oraz zapachem.

Dzbanecznik (Nepenthes)

Rodzaj obejmujący ponad 160 gatunków, głównie z Azji Południowo-Wschodniej. Niektóre gatunki wytwarzają pułapki o objętości do 4 litrów i mogą łapać nie tylko owady, ale też drobne kręgowce.

Rośliny mięsożerne w Polsce

W Polsce występuje 14 gatunków roślin mięsożernych i wszystkie z nich objęte są ścisłą ochroną gatunkową. Spotkać je można głównie na torfowiskach i bagnach.

Występujące gatunki to:

• Rosiczki – rosiczka okrągłolistna, rosiczka długolistna, rosiczka pośrednia i rosiczka owalna;
• Aldrowanda pęcherzykowata – jedyna roślina z rodzaju aldrowanda;
• Tłustosze – tłustosz alpejski, tłustosz pospolity, tłustosz pospolity właściwy i tłustosz dwubarwny;
• Pływacze – pływacz zwyczajny, pływacz krótkoostrogowy, pływacz zachodni, pływacz drobny, pływacz średni.

Jak dbać o rośliny mięsożerne w domu?         

Rośliny mięsożerne można uprawiać w domu, ale wymagają one specyficznych warunków:

• Podłoże: kwaśne, ubogie – najlepiej zastosować torf bez nawozów.
• Podlewanie: tylko wodą miękką, destylowaną, demineralizowaną lub deszczówką. Należy pilnować, żeby ziemia przez cały czas była wilgotna.
• Światło: potrzebują dużej ilości światła, najlepiej postawić je na parapecie. Zimą warto je doświetlać.
• Temperatura: większości odpowiada temperatura pokojowa, jednak niektóre potrzebują zimą chłodu (np. rosiczki).
• Karmienie: nie trzeba tego robić. Od czasu do czasu można podać im owada, ale nie jest to konieczne.