Jak chronić się przed kleszczami? Sprawdź, co musisz wiedzieć

Kleszcze to jedne z najbardziej niepozornych, a jednocześnie groźnych pasożytów, z którymi spotykamy się w naszym codziennym życiu. Mimo swoich niewielkich rozmiarów, mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia zarówno ludzi, jak i zwierząt.

Kleszcze wraz z ociepleniem klimatu stają się bardziej aktywne, a sezon ich żerowania trwa dłużej. W tym artykule wyjaśniamy, gdzie najczęściej występują, jakie choroby przenoszą oraz jak skutecznie się przed nimi chronić.

Czym są kleszcze?

Kleszcze należą do gromady pajęczaków. Choć przypominają małe pająki, niestety przynoszą znacznie więcej szkód. Są to pasożyty zewnętrzne, które atakują ludzi i zwierzęta, żywiąc się ich krwią.

W Polsce występuje kilka gatunków kleszczy, z których najczęściej spotykanym jest kleszcz pospolity. Ulubione miejsca ich bytowania to wilgotne środowiska – przede wszystkim lasy, łąki, polany, a także okolice jezior i rzek. Coraz częściej spotykane są również w obszarach miejskich – takich jak parki czy tereny przydomowe.

Główne zagrożenia dla człowieka i zwierząt

Podczas wysysania krwi kleszcze mogą przenosić do organizmu człowieka groźne patogeny, powodujące ciężkie choroby.

Kleszcze mogą być nosicielami między innymi:

• Boreliozy – choroby bakteryjnej, której początkowym objawem jest często charakterystyczny, pierścieniowaty rumień wędrujący. Nieleczona borelioza może prowadzić do powikłań neurologicznych oraz stawowych.
• Kleszczowego zapalenia mózgu (KZM) – choroby wirusowej, która może prowadzić do zapalenia mózgu lub zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
• Anaplazmozy – choroby bakteryjnej objawiająca się gorączką, bólami mięśni oraz osłabieniem organizmu.
• Babeszjozy – choroby groźnej dla psów, choć istnieją przypadki zachorowania wśród ludzi. Jej objawy to gorączka, anemia, osłabienie.

Wiele z tych chorób objawia się z opóźnieniem, co utrudnia ich wczesne wykrycie.

Jak się chronić przed kleszczami?

Profilaktyka jest kluczowa – odpowiednie środki ostrożności mogą znacznie zmniejszyć ryzyko ukąszenia oraz zakażenia. Oto sprawdzone sposoby ochrony:

• Noś długie ubranie w miejscach, gdzie mogą występować kleszcze – zakrywaj kostki, nadgarstki, szyję i głowę.
• Unikaj gęstych zarośli i wysokiej trawy.
• W miejsca występowania kleszczy zakładaj jasną odzież, na której łatwiej zauważyć kleszcza.
• Stosuj repelenty – środki odstraszające kleszcze, dostępne w aptekach i drogeriach.
• Po powrocie z łąki, lasu czy parku obejrzyj swoje ciało.
• Zaszczep się przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu.

Co robić, gdy znajdziemy kleszcza?

Gdy zobaczysz kleszcza na swoim ciele, musisz go natychmiast usunąć:

1. Użyj plastikowej pensety lub specjalnego przyrządu do usuwania kleszczy (dostępne w aptekach). Metalowe narzędzia mogą być zbyt ostre.
2. Chwyć kleszcza jak najbliżej skóry – za jego przednią część – i pociągnij do góry. Nie wykręcaj kleszcza.
3. Zdezynfekuj miejsce ukąszenia i dokładnie umyj ręce.
4. Obserwuj miejsca ukąszenia przez co najmniej 30 dni. W razie pojawienia się zmian skórnych – zgłoś się do lekarza.

Mity dotyczące kleszczy – czego nie robić

• Nie smaruj kleszcza tłuszczem, alkoholem ani innymi substancjami, ponieważ może to wywołać u niego reakcję obronną i zwiększyć ryzyko zakażenia.
• Nie przypalaj kleszcza.
• Nie wykręcaj kleszcza – może to spowodować oderwanie odwłoka i pozostawienie części jego ciała w skórze.

Kleszcze a zwierzęta domowe

Kleszcze są ogromnym zagrożeniem dla naszych pupili. Zarówno psy, jak i koty mogą zarazić się chorobami takimi jak babeszjoza, która może doprowadzić nawet do śmierci zwierzęcia.

Aby chronić swojego pupila:

• Stosuj środki przeciwkleszczowe – obroże, krople, tabletki.
• Po spacerach obejrzyj sierść oraz w miarę możliwości skórę zwierzęcia.
• Pamiętaj też, że jeśli zwierzę przyniesie kleszcza do domu to może on zaatakować również człowieka.

Zmiany klimatyczne a aktywność kleszczy

Zmiany klimatyczne mają znaczący wpływ na aktywność kleszczy. Sezon ich aktywności trwa od marca do listopada, jednak coraz cieplejsze zimy powodują, że mogą być one aktywne prawie przez cały rok.  

Wzrost temperatury zimą sprzyja przetrwaniu większej liczby osobników, co przyspiesza rozpoczęcie sezonu żerowania. Dodatkowo, wyższa wilgotność powietrza oraz zwiększona liczba opadów tworzą sprzyjające warunki do rozwoju kleszczy.

W efekcie wzrasta ryzyko kontaktu z kleszczami nie tylko latem, ale również już wczesną wiosną, a nawet i zimą. Kleszcze zaczynają pojawiać się w nowych rejonach, w których wcześniej występowały rzadko lub nie występowały w ogóle.