Wielka Pacyficzna Plama Śmieci – zagrożenie dla oceanów i życia morskiego

Wielka Pacyficzna Plama Śmieci to jedno z najbardziej alarmujących zanieczyszczeń na świecie. Zanieczyszczenia te stanowią poważne zagrożenie dla morskiego życia oraz ekosystemów.

W tym artykule wyjaśniamy, czym dokładnie jest Wielka Plama Śmieci, skąd się wzięła i jakie niesie za sobą zagrożenia.

Czym jest Wielka Pacyficzna Plama Śmieci?

Wielka Pacyficzna Plama Śmieci to największe na świecie skupisko plastiku unoszącego się na powierzchni oceanu. Często błędnie nazywana jest „wyspą” – w rzeczywistości nie ma zwartej struktury, tylko składa się z rozproszonych, dryfujących odpadów.

Pierwszy raz odkryta została przez Charlesa Moore’a w 1997 roku podczas rejsu przez północny Pacyfik.

Skala problemu

Co roku do oceanów trafia ponad 2 miliony ton plastiku. Ponieważ większość z nich jest lżejsza od wody, nie toną, lecz dryfują do miejsca, gdzie prądy oceaniczne gromadzą odpady w tak zwanych oceanicznych wirach.

Zarówno wielkość, jak i głębokość Wielkiej Pacyficznej Plamy Śmieci wciąż rośnie, ponieważ nieustannie nadpływają do niej kawałki plastiku z różnych zakątków świata.

Szacuje się, że plama ma wielkość 1,6 miliona kilometrów kwadratowych – to aż 3 razy więcej niż powierzchnia Francji. Według danych z 2022 roku zebranych przez fundację The Ocean Cleanup, Wielka Plama waży około 100 000 ton i zawiera ponad 1,8 biliona elementów plastiku.

Gdzie się znajduje i jak duża jest Wielka Pacyficzna Plama Śmieci?

Plama jest położona w północnej części Oceanu Spokojnego, między Kalifornią a Hawajami. Trzeba jednak podkreślić, że jej lokalizacja stale się zmienia, ponieważ jest zależna od prądów morskich oraz wiatrów.

Z powodu rozległego obszaru, który zajmuje, trudno jest ją sfotografować. W rzeczywistości przypomina „zupę z plastiku” – miliony kawałków odpadów o różnych rozmiarach dryfują tuż pod powierzchnią wody.

Skład i źródła śmieci

Głównym składnikiem Wielkiej Plamy jest plastik – butelki, reklamówki, opakowania, a także mikroplastik, czyli drobinki plastiku o średnicy mniejszej niż 5 milimetrów, powstałe w wyniku rozpadu większych elementów pod wpływem promieniowania UV, wody oraz temperatury. Mikroplastik stanowi szczególne zagrożenie, ponieważ bywa mylony z pożywieniem przez ryby, ptaki i inne organizmy morskie.

Oprócz plastiku w plamie wykryto również: sieci rybackie, boje, liny, spławiki, a nawet elementy statków. Ustalono, że sieci rybackie stanowią aż 46% masy Wielkiej Plamy.

Badania The Ocean Clenup wykazały, że 2/3 plastiku w tym miejscu pochodzi z Japonii oraz Chin. Znaczna część przypływa również z Tajwanu, Korei Południowej, Kanady i Stanów Zjednoczonych.

Zagrożenia dla środowiska i fauny morskiej

Wielka Plama to realne zagrożenie dla oceanicznej fauny i flory. Odpady plastikowe mają wpływ na cały łańcuch pokarmowy. Organizmy żyjące w oceanach często mylą plastik z pożywieniem, co prowadzi do ich śmierci w wyniku uduszenia, zatkania układu pokarmowego lub zatrucia chemicznego.

Według badań The Ocean Cleanup:

• Aż 900 gatunków morskich miało kontakt z odpadmi,
• 92% śmieci napotykanych przez zwierzęta to plastik,
• 17% tych gatunków to gatunki zagrożone wyginięciem według Czerwonej listy IUCN.

Dryfujące w wodzie sieci rybackie często prowadzą do zaplątywania się zwierząt, na przykład żółwi. Plastik przenosi też organizmy przybrzeżne na otwarte oceany, co może prowadzić do powstania nowych, inwazyjnych ekosystemów.

Akcje i inicjatywy przeciwdziałające problemowi

Jedną z najważniejszych organizacji walczących z Wielką Plamą Śmieci jest The Ocean Cleanup, fundacja założona w 2013 roku przez holenderskiego wynalazcę Boyana Slata. Fundacja tworzy dryfujące bariery, które wykorzystując prądy morskie zbierają plastik z oceanu. Następnie odpady te są transportowane na ląd i poddawane recyklingowi. W 2024 roku fundacja usunęła ponad 11 milionów kilogramów śmieci i deklaruje, że w ciągu najbliższych 10 lat plama może zostać niemal całkowicie usunięta.

The Ocean Cleanup działa również na rzekach, z których pochodzi aż 80% plastiku trafiającego do oceanów. Systemy oczyszczające działają między innymi w Indonezji, Wietnamie i Malezji.

Poza The Ocean Cleanup, wiele organizacji i rządów podejmuje się działań na rzecz ograniczenia plastiku. Dla przykładu Greenpeace prowadzi kampanie edukacyjne, a Unia Europejska w 2021 roku zakazała sprzedaży niektórych jednorazowych produktów plastikowych, takich jak słomki.

Dużą rolę odgrywają również lokalne inicjatywy. W wielu miastach na całym świecie są organizowane akcje sprzątania plaż, których celem jest zwiększenie świadomości społeczeństwa oraz przyczynienie się do czyszczenia oceanów.